De reclame van - IBM (16)

De zin
‘Of je stopt de stekker erin.’

De reclame
Computers. Dat zijn enge apparaten die geluidjes produceren en een knipperend ding op een dik scherm hebben staan dat je halve bureau in beslag neemt. Het toetsenbord klinkt alsof je een mitrailleur aan het afschieten bent en als je te snel gaat of er gaat iets fout, piept hij weer. Wat moet je met zo’n ding en waarom kan het niet met een typemachine of schrijf je je werkstuk niet gewoon met de hand? Dat was de houding van veel mensen in de jaren 80. Computers, brrr.

Toegegeven, het waren logge apparaten met veel kabaal en snoeren, maar toch best handig om je scriptie op te maken. IBM was en is een computerproducent en zij moesten die bakbeesten aan de terughoudende mens kwijt. Wat doe je dan? Dan laat je de jonge generatie aan het woord:

In ruim 30 jaar is er weinig veranderd, want als oma het videobellen vandaag de dag niet binnen vijf minuten onder de knie heeft, grist een kleinkind de telefoon al uit haar handen (‘je tikt met je wíjsvinger! Dat gaat kapot langzaam!’), schuift wat schermpjes opzij, klikt op wat apps, installeert iets, freubelt hier wat, doet wat daar en voilá, de videobel-app werkt. Voor oma is het bijna magie, zo snel gaat het. Techniek en mensen. Tsja.

Het spreekwoordelijke gehalte
Het ‘Of je stopt de stekker erin’ is in ieder geval bij ons thuis gevleugeld geworden en moet met flink dedain uitgesproken worden. Een variant bij ons is: ‘draadje kapot’. We hebben het al te vaak meegemaakt dat we hele apparaten uit elkaar hebben gehaald (lees: dat mijn vader hele apparaten uit elkaar heeft gehaald) om tot de conclusie te komen dat er één rottig klein draadje niet goed contact maakt, waardoor het hele product het laat afweten. Nadat mijn vader zijn reparatievaardigheden ingezet had, kon het hele apparaat daarna uit elkaar vallen van ellende wat het wilde; het draadje was en bleef goed aangesloten. Hetzelfde geldt trouwens voor al zijn reparaties. Je kunt je niet voorstellen hoe gefrustreerd ik raak van dat ‘Made in China’ nu ik niet meer thuis woon en zelf dingen moet repareren. Maar dit terzijde.

‘Of je stopt de stekker erin’ heeft - mede door de commercial - een air om zich heen dat techniek makkelijk is, of dat ‘techniek voor niets staat’, die dooddoener. In de praktijk is de techniek mooi bedacht, maar vaak alleen voor technisch onderlegde mensen meteen doorgrondbaar. Daar is in de loop van de tijd de ‘intuïtieve bediening’ voor in de plaats gekomen. Ja, handig dat je apparaten alleen maar hoeft aan te sluiten en dat de installatie vanzelf gaat of dat het ding meteen aan springt en het doet. Als je ze nét even iets anders wil afstellen dan de standaardmogelijkheden (die vaak niet verder gaan dan aan - uit - tussenstand), dan kun je je rot zoeken naar de achterliggende bedieningsstructuur, vinden zul je die niet. Zeker als het gaat om digitale programmatuur kan dat voor de technisch onderlegde medemens een grote bron van frustratie zijn (ik herinner me het gevloek van mijn vader). Waarom blijven die computernerds het dan toch verkopen als ‘makkelijk’?

Op internet verwijst de slogan nu ook naar elektrische auto’s. En dat geeft aan dat het taalkundige gehalte van de slogan in ieder geval tijdlozer is dan (intuïtieve) techniek. Soort van.