De reclame van - Kwatta (28)

De zin
Alle ogen zijn gericht op Kwatta.

De reclame
Een reisje door de tijd. De meeste slogans die ik hier beschrijf, komen uit de jaren 80 en 90, omdat radio en tv de belangrijkste bronnen waren om ze voor het voetlicht te brengen. Tegenwoordig heb je ook internet en streamingdiensten. In de jaren 30 was er nog geen tv en was reclame echt iets voor de bioscoop. Vandaar deze speelfilm onder de reclames van maar liefst 2:52 minuten lang.

De chocolade waarmee Kwatta-repen werden gemaakt, komt of kwam van plantages in Suriname. Jozef Gustaaf van Emden bezat al in de 19e eeuw daar een plantage met die naam. Volgens Wikipedia zou de naam ‘kwart’ betekenen. Het recept voor de chocoladerepen schreef een kwart cacao voor. Volgens anderen komt de naam van quatto, een grote, zwarte slingeraap.

De chocoladefabriek die de Kwatta-repen maakte, werd in 1883 in Breda opgericht door diezelfde Jozef Gustaaf van Emden in samenwerking met banketbakker P. de Bondt. Zij krijgen het voor elkaar om suikerwaren machinaal te produceren, iets wat daarvóór blijkbaar niet lukte. Chocolade is dan nog steeds kostbaar, zeker als er in 1907 een crisis in de chocoladehandel uitbreekt en de grondstofprijzen stijgen. Kwatta overleeft deze crisis doordat zijn chocolade verpakt is. De delicatesse heeft grote aftrek bij het leger, vooral omdat het wikkel gespaard en later per vijf of tien ingeruild kon worden voor een tinnen soldaatje. En zo is ook meteen de eerste spaaractie een feit!

Het spreekwoordelijke gehalte
Op de Wikipedia-pagina van Kwatta staat dat het woord generiek is geworden voor ‘chocoladerepen’, iets wat later is overgenomen door de Koetjesreep en nog later door de Mars, Raidar/Twix, Snickers en Milky Way. Het ‘alle ogen zijn gericht op kwatta’ kun je gebruiken als iedereen gefixeerd naar iets of iemand kijkt. Baby’s zijn vaak de kwatta waarnaar verwezen wordt, maar ook over beroemdheden kan dit worden gezegd. In het laatste geval is het vaak met een ondertoon dat de desbetreffende beroemdheid die aandacht helemaal niet verdiend heeft. Maar die ondertoon hóeft dus niet.

Mijn moeder bezigt ‘alle ogen zijn gericht op kwatta’ nog wel eens, waarop zij vrij standaard de reactie ‘watte?’ krijgt. In mijn familie wordt het gezegde inderdaad aangehaald als er iemand is die onevenredig veel aandacht krijgt. Vaak wel met een glimlach gezegd en misschien verbeeld ik me die ondertoon, maar toch. Wat zou een goede hedendaagse variant van deze slogan zijn? "’t Is me wel een beyonceetje, zeg"? Of: "BN’er in de dop"? Nee, dat klinkt lang niet zo tijdloos als ‘alle ogen zijn gericht op kwatta’.

Toen ik die uitspraak voor het eerst hoorde, was ik een jaar of tien en ik dacht dat ‘kwatta’ een Indonesische prins was. Eentje die op Shiva leek, of op die god met de vele armen. Zo klonk het. Tegenwoordig natuurlijk heel fout om dat te denken, maar er hangen nu eenmaal klankassociaties om een woord heen, en bij ‘kwatta’ hoor je iets exotisch. Wikipedia meldt ook nog Belgisch taalgebruik: “Motte gij een stuukse kwatta?” schijnt nog vaak gezegd te worden. En chocoladehagelslag is “kwattastrussel”. Leuk, maar ik zou dat nooit gebruiken, dat klinkt te veel als een ‘kwat’ of ‘kwak’. Dan ga ik toch voor een Indonesische prins.