De Woordenspuwer: sint

1 juni 202010 - 15 minuten

Dit is aflevering 19. De s is van Sigrid die schrijft... De etymologie van namen, daar hebben we het nog niet over gehad. Ik bedoel dit keer geen eponiemen, maar eigennamen. En van eigennamen is de stap naar heiligenlevens snel gezet. Sint Sigrid. Zou die bestaan?

Eigennamen
Als je Sigrid heet en in Nederland woont, kun je het wel vergeten als het aankomt op gepersonaliseerde cadeautjes. Ik heb nog nooit stickers met mijn naam gezien, laat staan van die grappige sleutelhangers, bekers of bloemenpotjes. In Duitsland kom ik ruim aan mijn trekken. Op een potje met een kaars erin: “Sie ist flexibel und stets offen für andere Meinungen. Eine geistig orientierte Frau.“ Dat je dat even weet.

De naam Sigrid is tweeledig, zoals dat heet in de namenboeken, sig ‘overwinning’ en rid ‘rijden’, dus ‘rijdend naar de overwinning’. Het -rid-deel wordt ook wel eens geïnterpreteerd als fridhr, wat ‘mooi’ betekent en dan is Sig(f)rid ‘overwinnend door schoonheid’. Alleen is Sigfrid een jongensnaam...

Heiligennamen
Sint of in het Middelnederlands sente komt via het Frans saint van het Latijn sanctus en betekent ‘heilig, gewijd’. Meer valt er etymologisch niet over te vertellen, sommige woorden zijn nu eenmaal klip en klaar.

potje met naam Sigrid en spreuk in het Duits

Bestaat er een Sint Sigrid? Ja, twee zelfs. Sint Sigrid de Wendenkoningin. Zij leefde en stierf in de 11e eeuw. Ze staat ook bekend onder de naam Sigrid der Obodrieten. Ze moest vluchten omdat ze christen was en werd om die reden ook vermoord. De andere Sint Sigrid is Sigrid van Tonars, die herderin was in Frankrijk ergens in de vijfde eeuw. Op heiligen.net weten ze net zo veel over haar als jij en ik. Maar ik heb zomaar twee feestdagen ter ere van mijn naam: 5 mei en 7 januari respectievelijk.

Heilig worden
Hoe word je eigenlijk een heilige? “Een heilige is een gelovige die in leven en sterven op Christus gelijkt”, staat er op heiligen.net. Een soort Jezus 2.0. Een heilige heeft een voorbeeldfunctie en inspireert anderen om ook een voorbeeldig (christelijk) leven te leiden. Na je dood moeten er altijd wonderbaarlijke dingen gebeuren rondom je overblijfselen.

Tot 993 was heilig verklaard worden niets meer of minder dan na je dood zo veel mogelijk ‘likes’ te krijgen. Een soort populariteitswedstrijd. Omdat er veel misbruik werd gemaakt van deze manier van heilig verklaren, greep Paus Johannes XV in. Sinds 993 moet je na je dood een viertal stappen doorlopen voordat je heilig wordt verklaard. Zie voor de volledige uitleg heiligen.net.

„ sint ”

Sint Ulrich
Sint Ulrich van Augsburg was de eerste die door Paus Johannes XV in 993 officieel heilig werd verklaard. De naam Ulrich is verwant met de voornaam Oldrik, ook weer tweeledig: odel-, ol- of ul- betekent ‘bodem, erfgrond’ en -rik is ‘machtig’. Ulrich betekent dus ‘machtig door zijn erfgrond’. Ulrich van Augsburg werd bisschop in een roerige tijd. Hij beschermde de stad tegen binnenvallende Hongaren. Na zijn dood werd hij vereerd en werd de naam populair in Duitsland.

Sint Stefanus en Sint Georgius
Stefan is Grieks en betekent ‘kroon, krans’. Winnaars kregen een krans (de lauwerkrans) op het hoofd, wat later het symbool voor koningen werd. Sint Stefanus werd al vroeg in de geschiedenis heilig (al in 33 na Christus). Hij werd valselijk beschuldigd van het beledigen van de zittende macht, net als Jezus, werd veroordeeld op valse getuigenissen, net als Jezus, en stierf een marteldood, net als Jezus. Sint Stefanus heeft maar liefst vijf feestdagen, waarvan 26 december de belangrijkste is. Je kunt “zijn voorspraak inroepen” (bidden tot, maar NIET aanbidden of afgoden) als je steken in je zij hebt, last hebt van “inwendige stenen” of werkt in een beroep waar stenen bij komen kijken (steengroeve, steenhouwers enz). Sint Stefanus was een van de eerste heiligen.

Sint Georgius, ofwel Sint Joris, kennen we van Sint Joris en de draak. Bij diezelfde Sint Georgius kun je je problemen neerleggen als je syfilis of de pest hebt. Ja, voor elke aandoening is er wel een heilige die je verzoek kan doorsluizen naar de Grote Man. Georgius of Joris komt van Gregorius, dat uit het Grieks komt en ‘alert, oplettend’ betekent. Zijn naam wordt geassocieerd met ‘vee’, daarom is hij patroonheilige van paarden en vee. Er wordt overigens erg getwijfeld aan de echtheid van Sint Georgius, het lijkt erop dat zijn verhaal en zijn persoon een ‘verchristelijkte’ Griekse mythe is.

Sint Jutte
Sint Jutte, die van sint-juttemis, is ook geen heilige, maar een uitdrukking: met sint-juttemis, als de kalveren op het ijs dansen. Dat wil zeggen ‘nooit’. Er zijn pogingen gedaan om dat jut(te) in sint-juttemis te koppelen aan een bestaande heilige: Jut(te) of Judith. Volgens de etymologen zou dat Sint Judith zijn die een gedenkdag heeft op 17 augustus, een dag waarop de kalveren nooit op het ijs kunnen dansen, tenzij het een kunstijsbaan is.

Wil je weten wat jouw naam betekent en welke heiligen er zijn met jouw naam? Tik je naam dan in op de zoekpagina van heiligen.net.

Bronnen:
Sint
Heiligen.net
Sint Sigrid
Sigrid der Obodrieten
Ulrich
Sint-juttemis
Stefan (voornaam)
Sint Stefanus
Joris (voornaam)
Sint Georgius (Wikipedia)
Sint Georgius